6.1 C
New York
Thứ Sáu, Tháng Ba 29, 2024

Văn hóa ẩm thực của người dân Xứ Lệ

- Advertisement -
Người dân Lệ Thủy Ở muôn nơi ai cũng thuộc lòng câu ca dao :
Lệ Thủy gạo trắng nước trong
Ai về xứ Lệ thong dong con ngời.
Đó không phải là lời khoa trương của các chàng trai có gốc gác ở miền quê xứ Lệ mong muốn bạn về thăm vùng đất trù phú của mình mà là sự thật khách quan bởi nơi đây có đồng lúa tươi xanh, có sông nước ngọt lành “uống vào không biết chán”; có lắm thứ gạo nếp thơm ngon, nhiều tôm cua, chim trời, cá nước, ruốc biển, tép đồng . . .
Văn hóa ẩm thực của người dân Xứ Lệ
Ngày thường, trong bữa cơm của người nông dân xứ Lệ có địa cá kho, tộ canh ngọt. Sang thì kho nhạt ăn trong ngày, tiết kiệm vì kho mặn ăn vài bữa. Ngày xưa, các mẹ, các chị kho cá rất khéo. Cá làm xong rửa sạch, cắt từng thúc giữ lấy máu cho vào xóc muối, ớt, mắm tôm (thay mì chín), rắc ít đường làm dịu cá. Để nửa giờ sau, cá thấm muối cho vào một ít nước rồi kho. Hai tô canh ngọt cũng nấu với các loại cá trên với thơm (dứa), dưa hấu hoạt dưa chua. Nếu đổi món thì nấu với bún, khoai từ hoặc khoai tía. Trong nồi canh bao giờ cũng có hành hoặc nén cho thơm. khi canh chín, người nấu rắc thêm ít nén lá thái như lên bề mặt. Trên mâm cơm thường có đĩa  rau sống hoặc bắp chuối sứ thái mỏng có thêm rau cải non hai ba lá mới tỉa trộn ít lá rau thơm như: diếp cá, quế, rau má một đĩa dúi tép hay ruốc biển giữa có ớt bột đỏ, xung quanh ớt xanh, chục lát quả chuối sứ xanh thái mỏng. Chỉ riêng có muối chấm với dúi ăn cũng ngon cơm. Ngoài ra còn có đĩa rau muống hoặc đọt khoai luộc tươi xanh với chén nước mắm (tỏi, đường, ớt, chanh) bên cạnh. Mâm cơm còn có tô đựng nước rau muống luộc có pha muối, chanh ăn thêm mát dạ. 
Một gia đình nông dân làm năm ba mẫu ruộng với chín mười người con đang độ tuổi ăn học, hai vợ chồng cần cù (cha cày con cỏ). Nếu mẹ không chịu khó bươn chải, tần tảo đảm đang  thì sao mà xây nối cơ nghiệp.
Ngày trời động, rét đông ken, gia đình đã có vại dúi, vại mắm, vại cải chua dự trữ, cơm no muối mặn” . Ra giêng trời ấm, cha con tìm chỗ vực bên sông, bên hói câu cá lát. Nhiều khi được cả chục con to (cá ngự), mẹ lóc hết thịt văm nhỏ, quết mịn viên tròn từng miếng (chả) kho nhạt hoặc nấu canh chua ăn vừa ngọt vừa lại thơm ngon.  
Ngày tết nguyên Đán, mẹ nấu bánh chưng, bánh đòn, làm bánh khô bánh nổ như: Bánh xoài, xà lam, bánh in, bánh lá gai. Tết Đoan Ngọ, các con ao ước:
Bao giờ cho tới mồng năm
Mà ăn chè đỗ ra nằm mùi sương
Mẹ không những cho ăn chè đỗ xanh đánh nhuyễn mà sẵn vịt tơ trong chuồng, mẹ giết thịt làm mấy thứ:
– Đánh tiết canh
– Hầm với đỗ 
– Bóp muối tiêu 
Thật là  phong lưu bỏ lúc phong trần
Chút tình ngày một thêm xuân một ngày.
Mỗi năm hai dịp nông nhàn được ăn mồng 5 và rằm tháng 10 Những nhà giàu sang phú quý hoặc nhà có khách thì soạn thêm vài món: Một đĩa chả trứng, chả cá hoặc tôm, một đĩa  thịt lợn ba chỉ luộc, một tô canh miến hầm với cổ, cánh, chân gà vịt. những ngày kỵ giỗ, hội hè, tết nhất đông người thì cũng thực đơn ấy mà tăng thêm số lượng: Hai tô canh cá, hai đĩa thịt phay, một đĩa  ram (sườn heo rim), một đĩa thịt kho rim, một tô hoong giả cầy, một địa thâu da (trâu, bò). Nhìn vào mâm cơm ký giỗ, hội hè với hơn chục món ăn đẹp mắt làm mọi người cảm thấy hài lòng. Đây không những chỉ riêng miền quê xứ Lệ mà phong cách chung của vùng khu 4 cũ.
Người ăn sành điệu vẫn thích món dưa chua có kiệu, hành, cà pháo muối, đậu phụng, cà rốt, bắp chuối sứ với nước chấm ngon.
Kiểu ăn của các cụ cao tuổi, các nhà thơ thì nhẹ nhàng thanh , cao hơn. Khi mùa xuân về, chim én bay liệng, hay mùa hè, chim sẻ thường làm tổ trên mái nhà hoặc đình chùa. Ai cũng biết nước bọt và máu chim nói trên là tuyệt bổ. Trong khi các cụ rung đùi chơi tổ tôm hoặc cờ tướng mà bưng lên mỗi cụ 5 – 7 con nhấm với rượu dâu, rượu sim (trái dâu rừng, quả sim ngâm với rượu Kẻ Tuy). Các cụ không uống rượu cửa hàng Xi-ka ở tiệm Mĩ Lộc, Ba Đồn của tư nhân Pháp. Các cụ lai rai tửu tam bôn, uống ba chén nhỏ mắt trâu.
Đất nước thành văn, cơm cá, tôm cua, hoa trái cũng thành thơ,thành nhạc:
– Chả tôm,chả cá thơm lừng
Miệng ăn mà mắt coi chùng em bây. 
– Trời mưa trời gió lúm thum
Không đi thì nhớ bánh đùm chợ Mai.
– Trời mưa trời gió lai rai 
Không đi thì nhớ bánh khoai chợ Chè
– Trời mưa trời gió le the
Không đi, thì nhớ kẹo mè chợ Hôm.
– Tròn mưa trời gió lom thom
Không đi thì nhớ chả tôm chợ Thùi.

Theo Nguyễn Khoa Học

- Advertisement -.

bài liên quan

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây

kết nối

67,400Thành viênThích
343Người theo dõiTheo dõi
24,400Người theo dõiĐăng Ký
- Advertisement -

bài mới

- Advertisement -

được quan tâm